بررسی کامل قانون ارز دیجیتال در ایران؛ از معامله تا استخراج
چقدر با قانون ارز دیجیتال در ایران آشنایی دارید؟ اگرچه دولت ایران رسما ارزهای رمزنگاری شده را ممنوع نکرده است، اما مجاز بودن آن هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. از نظر اقتصادی ایران تحت فشار تحریم‌های اعمال شده توسط ایالات متحده است و یکی از دلایلی که ایران به سمت ارزهای دیجیتال می‌رود، همین تحریم‌ها است. هم اکنون قانون ارزهای دیجیتال در ایران در حال بررسی بیشتر است و به زودی خبرهای بسیار خوبی را در این زمینه می‌شنویم.
خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران هنوز به‌صورت رسمی قانونی نیست، اما معاملات آن در کشور جرم هم محسوب نمی‌شود. در صورت رخ‌دادن هرگونه کلاهبرداری، هک یا عدم وفای به عهد در دنیای ارزهای دیجیتال، کاربر می‌تواند شکایت رسمی ارائه دهد تا در دادگاه به آن رسیدگی شود. قانون ارز دیجیتال در ایران مسیر پر فراز و نشیبی را گذرانده است. ما در این مقاله از والکس قصد داریم تا همه چیز را درباره قوانین ارز دیجیتال در ایران را بررسی کنیم. در ادامه با ما همراه شوید.
مراحلی که قانون ارز دیجیتال در ایران طی کرد
در سال ۲۰۱۸، ایران تجارت و مالکیت ارزهای دیجیتال را به دلیل نگرانی‌های مربوط به پول‌شویی و تأمین مالی تروریست ممنوع اعلام کرد. تمامی مؤسسات مالی ایرانی مانند بانک‌ها، مؤسسات اعتباری و صرافی‌ها از کارکردن با ارزهای دیجیتال و یا تبلیغ آنها به هر نحوی منع شدند. با این حال، در سال ۲۰۱۹ دولت شروع به لغو این محدودیت‌ها کرد؛ زیرا تحریم‌های پول ملی آنها را محددو کرده بود. ارزهای دیجیتال به‌عنوان یک تسکین احتمالی از متکی بودن به دلار ایالات متحده در نظر گرفته شد.
قانون ارز دیجیتال در ایران کمی تغییر کرد، مالکیت و استخراج ارزهای دیجیتال مجاز هستند؛ اما همچنان استفاده از رمزارزها به‌عنوان یک سیستم پرداخت ممنوع است. همچنین کاربران ایرانی نمی‌توانند مقادیر خیلی زیادی ارز دیجیتال داشته باشند، همان‌طور که رسماً از داشتن بیش از ۱۰۰۰۰ یورو منع شده‌اند. در اواخر سال ۲۰۲۰، دولت ایران بار دیگر بررسی امکان اجرای مجدد کنترل‌های بیشتر روی ارزهای دیجیتال را شروع کرد؛ زیرا قیمت بیتکوین در حال افزایش بود، بازار سهام و بورس ایران در حال سقوط بودند و تعداد بهترین کشورها برای ترید ارز دیجیتال افزایش یافته بود. تنها قوانینی که در آن زمان توانستند تعیین کنند، محدودیت‌های بیشتر برای ماینرهای ارز دیجیتال به دلیل مصرف زیاد انرژی بود.
قوانین ارز دیجیتال در ایران
در چند سال اخیر دنیای ارزهای دیجیتال بسیار گسترده شده و رونق زیادی هم به همراه داشته است. به همین دلیل دولت‌ها، چه در ایران و چه در کشورهای دیگر موضع‌گیری خاصی نداشته‌اند. فقط یک سری قوانین برای خرید و فروش و استخراج ارزهای دیجیتال اعلام کرده‌اند. از سال ۹۷ در قانون ارز دیجیتال در ایران، ضوابط، قوانین و الزامات رمزارزها توسط بانک مرکزی اعلام شد. با درک قوانین ارز دیجیتال در ایران می‌توانیم با خیال آسوده‌تر به خرید و فروش ارز دیجیتال در صرافی‌های ارز دیجیتال بپردازیم.
قانون خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران
طبق ضوابطی که توسط بانک مرکزی، در بهمن سال ۹۷ حوزه ارزهای دیجیتال اعلام شد، خریدوفروش ارز دیجیتال برای کاربران ایرانی ممنوع نیست. در حقیقت، صدور و انتشار ارزهای دیجیتال در اختیار توسعه‌دهندگان قرار دارد و بانک مرکزی در این زمینه نقش و مسئولیتی را ندارد. استفاده از رمزارزها به‌عنوان یک روش پرداخت ممنوع هستند، یعنی ما نمی‌توانیم در فروشگاه اینترنتی خود به‌جای دریافت وجه، ارز دیجیتال بیتکوین دریافت کنیم. ارزهای رمزنگاری شده در صرافی‌هایی که مقررات را رعایت کرده‌اند، قابل خرید و فروش و تبادل است. توسعه کیف پول دیجیتالی برای ارزهای دیجیتال با درنظرگرفتن مقررات بخش کیف پول رمز ارزی، برای اشخاص حقیقی و حقوقی مشکلی ندارد.
طبق گفته مقامات معاملات ارزهای دیجیتال جرم نیست و قوانین روشن و مشخصی توسط مجلس و قوه قضایی در حوزه ارزهای دیجیتال مشخص نشده است. بنا به ماده ۲ قانون مجازات عمومی:
| هر فعل یا ترک فعل که مطابق قانون مجازات یا مستلزم اقدامات تأمینی با تربیتی باشد جرم محسوب می‌شود. هیچ امری را نمی‌توان جرم دانست مگر آنکه به‌موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی یا تربیتی تعیین شود. |
قانون خرید و فروش ارز دیجیتال در ایران هنوز مشخص نشده است و در حال حاضر خرید و فروش ارز دیجیتال هیچ مجازاتی ندارد. با این حال ما می‌توانیم در صورت کلاهبرداری یا هک رمزارزهای خود به ارگان‌های قضایی مراجعه کنیم و شکایت خود را اعلام کنیم.
قانون استخراج ارز دیجیتال در ایران
دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتال مصرف برق بسیار بالایی دارند که همین موضوع موجب ممنوعیت استفاده از این دستگاه‌ها شد. درنهایت، سال ۹۸ آیین‌نامه اجرایی استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری شده، توسط معاون اول رئیس‌جمهور اعلام و استخراج ارز دیجیتال در ایران قانونی شد. طبق این آیین‌نامه برای استفاده از دستگاه‌های استخراج می‌بایست از وزارت صمت مجوز دریافت کنید. در غیر این صورت ماینینگ ارز دیجیتال قانونی نیست و اشتراک برق آنها قطع و دستگاه‌های آنها توسط نیروی انتظامی توقیف می‌شود.
عملیات صدور مجوز بهره‌برداری ماینینگ برعهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است. در این پروانه بهره‌برداری مواردی مانند شناسه کسب‌وکار، ثبت دبیرخانه، گواهی امضا دفترخانه، شرایط استخراج ارز دیجیتال، فهرست فعالیت‌ها و پیش‌بینی سرمایه‌گذاری و ارزش دستگاه قید می‌شود. جواز تأسیس را نمی‌توان به نام چند شخص حقیقی یا حقوقی صادر کرد و فقط باید به نام یک نفر باشد.
شما می‌توانید بر اساس قانون استخراج ارز دیجیتال در ایران، در قالب ثبت شرکت مسئولیت محدود یا سهامی خاص جهت دریافت مجوز ماینینگ به نام شرکت خود اقدام کنید. بر اساس ماده ۱۵ دستورالعمل صدور و بهره‌برداری رمزارزها قید شده زمانی که پروانه بهره‌برداری از استخراج ارز دیجیتال برای متقاضی صادر می‌شود که اقدامات لازم جهت ظرفیت‌سنجی محل و بازدید فنی توسط کارشناسان وزارت صنعت صورت‌گرفته باشد. همچنین با توجه به ماده ۱۷ از لحاظ رعایت الزامات زیست‌محیطی، بهداشت و ایمنی و حریق اقدامات لازم انجام شود.
قانون صرافی ارز دیجیتال در ایران
در سال‌های گذشته صرافی‌های ارز دیجیتال زیادی در ایران شروع به فعالیت کرده‌اند. بانک مرکزی شرایط و ضوابطی هم درباره کار این پلتفرم‌ها ارائه کرده است. صرافی‌ها پس از احراز هویت در بانک مرکزی مجاز به ارائه خدمات رمزارزی به کاربران هستند.
- ریسک تمامی معاملاتی که در صرافی انجام می‌شود بر عهده خود سرمایه‌گذاران است.
- سقف تبدیل ریال به ارز دیجیتال و بلعکس، بر اساس قوانین ارزی کشور در صرافی مجاز انجام می‌شود.
- لیست رمزارزهای قابل مبادله توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود و در بازه زمانی سه ماهه به صرافی‌ها ابلاغ می‌شود.
- تمامی صرافی‌ها موظف هستند اطلاعات مربوط به مشتریان خود را در صورت نیاز بانک ملی ارائه دهند.
- تمامی قوانین مربوط به مبارزه با پول‌شویی و “KYC” توسط صرافی رعایت شود.
به تصویب رسیدن استخراج ارز دیجیتال در دولت
رضا فاطمی امین، وزیر صمت از تصویب بهره‌برداری و استخراج ارزهای دیجیتال در جلسه شهریورماه سال ۱۴۰۱ هیئت دولت خبر داد و گفت از این به بعد می‌توانید از ارزهای دیجیتال برای واردات استفاده کنید.
فاطمی امین گفته است:
در طی این جلسه، استخراج ارزهای دیجیتال به تصویب رسید و این مصوبه که سال‌های قبل نیز وجود داشت، مدتی متوقف شده بود و به واحدهای استخراج ارزهای دیجیتال جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری داده نمی‌شد. اما با تحلیل موضوع رمزارز در دولت، بخشی از احکام آن به تصویب رسید و به شکل رسمی می‌توانیم به واحدهای مربوطه جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری بدهیم. در چند هفته گذشته نخستین محموله وارداتی با روش رمزارز در کشور تأمین مالی شد، از این پس می‌توانید از رمزارزها برای واردات استفاده کنید.
سید رضا فاطمی امین
چم و خم قانون ارز دیجیتال در ایران
با توجه به توسعه ارزهای دیجیتال و محبوبیت آن در میان جوامع، می‌بایست قانون ارز دیجیتال در ایران پایدارتر و واضح‌تر وضع شود. در غیر این صورت هر بنیادی به‌دلخواه برای خود حکمی صادر می‌کند. در این میان آن چیزی که روشن است، مجلس و دولت با همکاری یکدیگر می‌بایست قوانین دقیق‌تر و آسانی را اعلام کنند. امیدواریم که این قوانین به‌گونه‌ای وضع شوند که شاهد پیشرفت این قلمرو گسترده در ایران شویم.
